Merhabalar, bu hafta konumuz burnout yani tükenmişlik sendromu. Günümüzde en çok magazin dünyasındaki ünlülerin yaşadığı bir sendrom olarak kulağımıza aşina olduysa da aslında bu burnout 1970'li yıllarda New Yorklu psikoterapist Herbert Freudenberger tarafından ortaya atılmıştır. Kişiler genelde azalmış motivasyon, yetersiz ve değersiz hissetme, duygusal çöküş ve duyarsızlaşma olarak hissedip aktarmışlardır.Tüm bu hisler kişilerin iş, sosyal, aşk hayatlarını oldukça kötü etkiler. Kişiler tüm bu aile, iş ve sosyal yaşantılarındaki sorumluluklarını yerine getirecek enerjiyi, gücü, isteği, motivasyonu kendinde bulamadığı için yerine getiremedikleri sorumluluklarından ötürü yaşayacakları kötü durumlardan, yetersizlik hissi ile baş etmek durumuna düşeceklerdir.
Bornout sendromu her ne kadar motivasyon, istek, olumlu duyguların kaybı olarak düşünsek de bu şikayetlere eşlik eden bedensel sorunlar da semptomlar arasında yer almaktadır. Herhangi sosyal aktiviteye ya da işe gidememe, halsizlik, nedeni bilinmeyen baş ağrıları, bedensel şikayetlere eşlik etmektedir. Tükenmişliğin beraberinde getirdiği bu halsizlik ve isteksizlikten doğan enerji kaybı kronikleşebilir, kişilerin hem fiziksel hem duygusal olarak kayıp yaşamalarına sebep olabilir. Sonrasında ise bu kayıplar beraberinde kişilerin çaresizlik, umutsuzluk, ümitsizlik yaşamalarına sebep olabilir.
Bornout ilk zamanlarda kendilerini çok fazla işle meşgul eden bireylerde görülmekteyken, iş dışında meşguliyetleri olan kişilerde de görülmüştür. Örnek verecek olursak,sorumlulukları çok fazla olan kişilerde, bakmakla yükümlü olduğu çocuk sayısının fazla olması ya da yine bakmakla yükümlü olduğu hastasının olması. Bununla beraber çalışma saatlerinin ve iş koşullarının ağır olması sebebi ile sendromu yaşayan çok sayıda birey mevcuttur.
Bornout sendromu aslında tek bir tanımla sınırlandırabileceğimiz bir sendrom değildir. Belirtileri inceleyecek ve kategorilerine bakacak olursak ne kadar geniş çaplı olduğunu görürüz.
Bornout Sendromunu kategorilendirecek olursak eğer, yetersizlik hissi ile başlayabiliriz.
Yetersizlik Hissi ve Verimsizlik
Kişiler, günlük iş sorumluluklarını almakta ve verimli olma konusunda sıkıntılar yaşarlar. Bu sıkıntıları kendilerinde gözlemleyen kişiler kendilerince motivasyon yaratmaya başlarlar ancak durumlarını profesyonelce değerlendiremediklerinden, çözümleri de yetersiz, verimsiz ve geçici olur. Kişiler çözümleri karşısında sorunların çözülemeyeceğini gördükçe yetersizlik, başarısızlık hislerinde artış olur ve bu durum sendromu besler. Böylelikle bir kısır döngü içinde bulur kişiler kendilerini.
Duygusal Bornout Sendromu
Duygusal olarak tükenmişlik hisseden kişiler ek olarak iş yapmalarına gerek kalmaksızın sabahın ilk saatlerinde güne başlasalar dahi, verimsiz bir sabah beraberinde verimsiz bir gün yaşarlar çünkü kişiler kendilerini tükenmiş,bitmiş, yorgun hissederler. Yoğun bir iş gününden hemen sonra normal şartlarda sosyalleşmek kişilere iyi gelirken, bornout yaşayan bireylerde tam tersi durum görülür. Kişiler yorgun, üzgün, mutsuz, agresyon, moral bozukuluğu hissederler. Kişilerde iştah değişimi, uyku düzensizliği gibi durumlar da açığa çıkar.
Depersonalizasyon Yaşamak
Kendilerine iyi vakit ayırmayı, hobilerle ilgilenmeyi anlamsız ve boş bulan tükenmişlik sendromu yaşayan bireylerin zaman içerisinde arkadaşlık, iş, aile ilişkilerinde bozulmalar başlar. Kişiler bu ilişkilerini geliştirme ya da koruma çabasında bulunmazlar ve bunu anlamlı görmezler. Daha sonrasında suçluluk hissetmeleri işten bile değildir. Kendilerini değişmiş ve yabancı gören (depersonalizsyon) bir ruh hali eşlik eder.
Herkes bornout sendromu yaşayabilir. Bazı risk grupları daha çabuk yakalanır. Kronik rahatsızlığı olan, fiziksel ya da zihinsel engelli bireylerin bakımına bakmakla yükümlü olanlar,sağlık eğitim gibi insanlarla doğrudan çalışan bireyler de ris grubundadır. Kişilerin kişilik özellikleri, yaş, cinsiyet, eğitim, kültür sendroma yakalanma ve atlatma konusunda önemli faktörlerdir.
Bornout sendromunun erken dönemde tanı ve tedavisi birçok kaybın önüne geçeceği için kişilerin hayatlarında önemli adımdır.
Tükenmiş hissettiğinizde ilk adımınız bir uzmandan destek almak olmalıdır.
YORUMLAR