Son zamanlarda popülaritesi artmış bir meslek grubu olan diyetisyenlik ile ilgili neler biliyorsunuz?
Eminim siz de diyet, sağlıklı beslenme, detoks, yağ yakan besinler, metabolizma hızlandıran karışımlar gibi kelimeleri çok sık görmüş ya da duymuşsunuzdur. Arkadaşlarınızda, ailenizde, akrabalarınızda, sosyal medyada, televizyonda hatta dışarda gördüğünüz herhangi birinin bile beslenme hakkında fikirleri olduğunu görmüşsünüzdür. Beslenme bilimine karşı duyulan bu ilgi beni hem mutlu etmekte hem de endişelendirmekte. Çünkü beslenme üzerine bu kadar ilgi çoğu zaman bilgi karmaşasına da sebep olabilmekte. Bu karmaşaya bir son verebilmek ve sizi bu konuda daha fazla aydınlatabilmek için bu yazıyı kaleme alıyorum.
Beslenme bilimi; tüketilen besinleri, bu besinlerin bileşiminin analizini, birbirleriyle etkileşimlerini ve vücuttaki fonksiyonlarını; diyetetik bilimi, besinlerin hastalıklardan korunma ya da hastalıkların tedavisinde ne tür bir beslenme planı ile sunulması gerektiğini temel alarak gelişmeye devam etmektedir. Beslenme biliminin tarihin tüm dönemlerinde insan yaşamı ve sağlığı için ön planda olduğu, bilimsel ve teknolojik gelişmelerle beslenme ve diyetetik biliminin sürekli geliştiği, beslenme bilgilerinin yenilendiği görülmektedir.
Diyetisyenliğin Kısa Tarihçesi
Beslenme kadar ‘sağlıklı’ beslenmenin tarihçesi çok eski zamanlara dayanmaktadır. İnsanlar hastalıkların tedavisinde besinlerden faydalanmayı yıllar öncesinde keşfetmişlerdir.
Tıbbın babası olarak bilinen Hipokrat bu konuyla ilgili ‘Diyetle tedavi edebileceğiniz hallerde ilaç tavsiye etmeyiniz.’ demiştir. Şu an da biliyoruz ki beslenme hem tedavi edici hem de koruyucu sağlık hizmetlerinde önemli bir yere sahiptir.
20. yüzyıla kadar diyet doktorlar tarafından belirlenmiş olup diyetisyenin meslek olarak tanımlanması 1899 yılına dayanır. İlk tanım şöyledir;
Diyetisyen, besin ve beslenme konusunda eğitim almış ve tanımlanan diyet tedavisini uygulayabilecek kişidir. Yıllar içinde mesleğimiz önem kazanmaya devam etmiş ve 1917 yılında Amerikan Diyetetik Derneği (ADA) adı altında ilk diyetisyenler derneği kurulmuştur. Amerika’dan sonra diğer ülkeler de Diyetetik Derneklerini kurmaya başlamışlardır.
ADA diyetisyen ihtiyacının karşılanması için diyetetik hizmetlerini 4 alana ayırmıştır. Bunlar;
1 -Tedavi Edici Diyetisyen: Kliniklerde hastaların ihtiyaçlarına uygun beslenme programları geliştirir, bunların uygulanmasını ve raporlanmasını sağlarlar.
2-Yönetici Diyetisyen: Toplu beslenme yapılan kurumlarda yiyecek içecek servisini, çalışan personeli eğiterek, fiyat kontrolünü ve servisin hijyenik olmasını sağlayarak yönetir.
3-Toplum Sağlığı Diyetisyeni: Sağlık ocakları, Ana-çocuk sağlığı merkezleri, bakanlık vb. yerlerde görev alarak, bireylere ve gruplara hastalıkları önlemek ve yaşam kalitesini yükseltmek amacı ile geliştirilmiş beslenme uygulamaları için danışmanlıklar yapar.
4-Eğitici Diyetisyen: Bir sağlık kurumunda ya da kendi ofisinde kişilere durumlarını değerlendirerek önerilerde bulunur. Çoğunlukla eğitim kurumlarında, sağlık kurumlarında ve spor takımları ile çalışırlar.
Diyetisyenin Eğitim Süreci
Beslenme ve Diyetetik eğitimi ülkemizde olduğu gibi pek çok ülkede 4 yıllık bir eğitimle yürütülmektedir. Beslenme ve Diyetetik bölümlerinde verilmekte olan eğitim ve öğretim programlarının birinci aşaması, diyetetik uygulamalarına esas olan kimya, biyokimya, fizyoloji, anatomi gibi temel ve sağlık bilimleri derslerini içermektedir. İkinci aşamada dersler, doğrudan uygulama alanıyla ilgilidir. Öğrenciler, beslenme ilkeleri, besin kimyası, beslenme biyokimyası, ana-çocuk beslenmesi, hastalıklarda beslenme, toplum sağlığında beslenme, toplu beslenme sistemleri yönetimi gibi derslerde teorik yanında laboratuvar destekli eğitimler almaktadır. Son aşamada, koruyucu ve tedavi edici hizmetlerin sahada gözlem ve deneyimini kazanmak üzere yapılan staj çalışması yer almaktadır. Bu eğitim programı ile öğrenci, diyetisyenlik mesleği için gerekli ilke, kavram, bilgi ve becerileri kazanıp geliştirmektedir. Diyetisyen unvanı ile mezun olan öğrenciler, beslenme ve diyetetik alanlarında bilim uzmanlığı ve doktora programları ile eğitimlerine devam edebilirler.
Bir Diyetisyenin Görevleri
Diyetisyen hasta ve doktor arasında bir arabulucu olarak çalışmakta ve hastanın (lezzet ve ilgi) ile doktorların istekleri çerçevesinde hastalığa uygun besin gereksinimlerini karşılayacak, kolay tüketilecek ve hastanın isteklerine uygun diyet düzenlemek için büyük çaba gösterir. Diyetisyenler sanıldığı gibi sadece zayıflama diyetleri uygulamazlar. Bunun yanında diğer görev alanlarını sıralayacak olursak;
- Kilo kontrolü sağlama (Zayıflama- Kilo Alma)
- Sporcu Beslenme Danışmanlığı
- Ana Çocuk Sağlığı Beslenmesi
- Hastalıklarda Beslenme
- Onkoloji Beslenmesi
- Diyabet Diyetisyenliği
- Renal Diyetisyen
- Enteral Parenteral Ünite Diyetisyenliği
- Bariatri Diyetisyeni
- Kurumlarda Yönetici Diyetisyen
Acı Çekmeden Zayıflayın!
Görüldüğü gibi bir diyetisyenin görevleri geniş kapsamlı olmakla birlikte çok da önemli. Doğru beslenmeyi yaşam tarzı haline getirebilmek, sağlıklı vücut ağırlığına kavuşabilmek, mevcut olan kronik hastalığın iyileştirilmesi ve tedavisi için bu konuda uzman olan diyetisyene başvurmanız gereklidir. Kulaktan dolma bilgilerle ya da işin uzmanı olmayan bir kişiden alınan beslenme programları sağlığınızı ciddi derecede tehlikeye sokabilir. Zayıflamak için bu diyetler; ‘içgüdülerinizle hareket edin, atalarımız gibi beslenmeliyiz, hormonlarınıza hükmedin’ gibi gerçekten bireyleri içine alan ama uygulanması önerilen beslenme kuralları hem bilimsellikten uzak hem de uzun süre yaşama geçirilmeyecek bilgilerden oluşmaktadır. Bugün sağlıklı yaşamın her insan için ana yolu daha az sıklıkta kırmızı et daha fazla balık gibi beyaz etleri yiyerek, her gün yumurta, süt ve süt ürünlerinden değerli protein kaynaklarını bol taze sebze, taze meyve, az kuru yemişler, az sağlıklı yağ ve yeterince tam tahıllar ile kuru baklagillerle harmanlayarak çeşitli besin gruplarını gün içinde tüketmektir. Bir diyetisyen sağlıklı ve lezzetli tariflerle, sürekli diyete başlayıp bırakma alışkanlığınızı kırabilir. Sizi ekonomik olarak zorlamayacak, kolayca bulabileceğiniz ürünleri kullanarak en sevdiğiniz yiyecekleri sağlıklı tariflere dönüştürebilir. İdeal kiloya ulaşmak için hep zorlu bir mücadeleyi veya acı çektiren diyetleri seçmek maalesef ki her kilo problemi yaşayan kişinin düştüğü ortak bir kader… Ama acı çekmeden zayıflamanın yolları da var. Evet kiloyu aç kalan kişi verebilir ama hiçbir zaman ne sağlığını ne de verdiği kiloyu koruyabilir. Fakat burada verilen kilonun büyük kısmı su ve kas kaybıdır. Aç kalarak kilo kaybeden kişinin beyninde haz reseptörleri artar ve her yiyeceği karşı aşırı ilgi açığa çıkarak farkına varmadan bolca yemeye yönelir, göz açıp kapayıncaya kadar yeniden kilolar geri alınır. Zayıflama konusunda uzun vadede olumlu sonuçlar elde etmek istiyorsanız mutlaka bir beslenme uzmanına danışmalısınız. Diyetisyen kavramına ilişkin merak ettiklerinizin daha fazlasına http://beyzayalav.com/izmir-diyetisyen-tedavisi/ adresinden ulaşabilirsiniz.
Yazıyı toparlayacak olursak bir diyetisyen mesleğinin onurunu, kendi çıkarları üstünde tutmalıdır. Beslenmenin sağlığın korunması ve yükseltilmesinde bir temel taş olduğunun bilinciyle, bilgi ve deneyimlerini her kesimde ve her koşulda paylaşmalıdır. Ve unutmayın ‘Doğru besin seçimi tüm hayatınızı değiştirebilir. Kontrol sizde!’.
Bu yazıyı kaleme alırken bana yardımcı olan Stj. Dyt. Esra Uğurlu’ya teşekkürlerimi sunuyorum. Herkese sağlıklı günler dilerim…
YORUMLAR