Ekonomistler bu durumu nasıl değerlendiriyor? İşte cevabı;

Burak Cilasun / İzmir Sıcak Haber

Sokağın da sanayicinin de gözü döviz kurlarındaki hareketlenmede. Sanayici 7 lira 30 kuruşun altında bir dolar fiyatlamasının, ihracatta sıkıntıya yol açacağı ve Türkiye’nin ihracat rakamlarında düşüş yaratacağı görüşünü yüksek perdeden dile getirirken, sokak ise başta teknolojik ürünler olmak üzere ithal ürünlerin fiyatının düşmesi için dövizde bir miktar daha düşüş olmasını istiyor.

Bugün için dövizdeki düşüş her ne kadar döviz bürolarında, sıfır kilometre otomobillerde ve birkaç kısıtlı noktada daha kendini gösteriyor olsa da, marketlerdeki ithal menşeili ürünlerde ve cep telefonu vb. ürünlerde fiyat etiketlerine pek de yansımış değil. Konunun uzmanı olan ekonomistlerse buradaki temel sorunun kurdaki oynaklık olduğunda hemfikir.

“OYNAK KUR KARŞISINDA PLANLAMA YAPMAK ÇOK ZOR”

Kurdaki hareketliliğin üretici ve sanayici için yıllık bütçe planlaması yapmaya imkân tanımadığını dile getiren İzmir Ekonomi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Coşkun Küçüközmen, “Yapışkan fiyatlar diye bir kavram var. Bir de tüketicilerde küçük rakamlara karşı kısa hafıza vardır. Doların düşmesi gerçekten piyasada fiyatlara yansıyor mu? Eğer böyle olursa ihracatçı da şikâyet etmez. Çünkü ihracatçının da girdilerinin fiyatı düşecek bu durumda. Dolar düştüğü için benzine, gübreye ya da herhangi bir ithal ürüne daha az fiyat ödüyor muyum? Bunlarda bir düşüş yoksa, doların düşmesi ya da çıkması ister istemez hane halkı, tüccar ve sanayiciye zarar verecektir. Özellikle sanayiciler yıllık bütçeler yapmak zorunda ve tahmini dolar rakamları koyacaklar. Bu bütçe saptığında kazançlarını belirlemek zor olacak. Çünkü bu kadar oynak bir döviz kuru ve ne olduğu belli olmayan bir enflasyon karşısında sağlıklı ve mantıklı bir üretim kararı vermek ve planlama yapmak çok zor. Bilinçli tüketiciye ihtiyacımız var. Örneğin bir yıl önceki faturalarımıza bakmıyoruz. Ne tüketmişiz, ne ödemişiz? Her hafta aşağı yukarı aynı şey alıyorsanız fişini karşılaştırın. Reel ve nominal getiriyi halkın bilmesi lazım.” dedi.

“DOLAR KURUNDA BUGÜN İDEAL RAKAM…”

Katip Çelebi Üniversitesi’nden Prof. Dr. İbrahim Attila Acar ise konuya ilişkin yorumunda, “Türkiye'nin ihracatı, ithalata bağlı. Kur yüksek olursa ihracat da pahalanmış oluyor. Biz Türkiye’de her şeyi olduğu gibi kendi imkanlarımızla üretiyor olsak, üretici de memnun olur. İhracatçının kur düşüşünden memnun olması lazım. Çünkü ithalattan gelen ürünü modifiye edip, kendi malımızda kullanıp satıyoruz. Enflasyonu etkileyen unsurlardan bir tanesi yüksek maliyetler. Türkiye'de ithalat bağımlılığı olduğu için kurun yüksek olması maliyeti yükseltiyor. Maliyet yüksek olunca da enflasyon artıyor. Bu nedenle kurun yüksek olması çok anlamlı değil. İhracatçı için iyi bir haber oluyormuş gibi gözükse dahi çok anlamlı değil. Ancak kurun yüksek olduğu dönemlerde ihracatçı, rekabetçi fiyat şansı yakalıyor. Yani sattığı üründen daha fazla TL elde ediyor. Türkiye'deki ihracatın bir kısmı ithalat bağımlılığı... İhracatın yüzde 60'ını ithalattan gelen ürünleri işleyerek yapıyoruz. Kurun bu kadar oynak olması zararlıdır. Oynak kur hem ithalatçı, hem ihracatçı için sorun. Bir de kur 7 lira ama ithalatçı ve ihracatçı bu fiyat üstünden mi ürününü fiyatlıyor? Esnaf ya da ithalatçı 7 liraya çok güvenmiyor şu anda. Vatandaş kur düşüşünün fiyatlaya yansımadığından şikayetçi. Rakamlar yüzde 1 ya da bilemediniz 2 ya da 3 oynasın. Ama yüzde 10 olunca, ticaret yapan da kazancını kur farkında kaybediyor. Esnaf 6,90 gibi bir kur fiyatlamasına güvenerek, o fiyatı kendi rakamlarına yansıtamıyor. Kurun 7 liranın altına düşmesi, yerli sanayiye zarar verecektir. Bana göre dolar kurunda bugün olması gereken ideal aralık 7,20 ila 7,40 bandıdır." dedi.